.jpg)
Wagenbouw
Geïnspireerd door de vele verhalen over styreenbouw op de diverse modelbouwpagina's op het internet, heb ik besloten om zelf ook maar eens een poging te wagen. Als eerste heb ik een freeware versie van een AutoCAD programma gedownload en me dat min of meer eigen gemaakt. Gewapend met de Bemo catalogus en een aantal foto's ben ik begonnen met het maken van een tekening op schaal N van een zijwand van een rijtuig met middeninstap. Het H0m model van Bemo heeft als catalogusnummer 3284 126: Mitteleinstiegswagen 2.Klasse B 2334.
De eerste gedachten gaan ervan uit dat ik de bovenbouw zelf probeer te vervaardigen op een onderstel dat zo goed mogelijk in de buurt komt van de werkelijke maten. Een dergelijk onderstel heb ik gevonden in de Bromberg, te vinden in de Minitrix catalogus onder nummer 15133. Op 2 mm na gelijk aan de lengte die ik nodig heb. Dat verschil werken we dus wel weg.
De zijwand is opgebouwd uit drie lagen styreen van ieder 0.5 mm dik. Helaas heb ik geen foto gemaakt van de ruwe producten, omdat het toch maar een probeerseltje was. Wel heb ik een afdruk van de 3 AutoCAD tekeningen. Bij de bouw van de tweede zijwand zal ik ook foto's nemen tijdens het productieproces. De onderste laag heeft alle raamvormen inclusief de smalle ramen in de deuren. De middelste laag heeft twee grote rechthoeken op de plaatsen van de ramen (daar komt later het transparante styreen als glas in) en alleen de middelste stijl van de deuren. De bovenste laag heeft alleen de raamvormen van de grote ramen en een lege rechthoek op de plaats van de deuren. Zo zijn de dieper liggende deuren vervaardigd en heb ik de mogelijkheid de randen wat af te ronden met de zoete vijl. Het geschilderde eindresultaat mag best gezien worden.
Zoals beloofd toch maar doorgegaan met de handmatige bouw van mijn eerste rijtuig. De tweede zijwand is wat mij betreft beter gelukt. De raamkozijnen zijn duidelijk strakker. Het proces is dan ook iets aangepast. Waar ik bij de eerste zijwand alles met het mes deed, heb ik nu de hoeken van de ramen met een boor gedaan en de tussen liggende rechte delen met het mes. Daarna met de zoete vijl eroverheen geeft een opmerkelijk beter resultaat. Het airbrush proces vraagt nog wat aanpassing. Het lijkt nu iets teveel op een sinaasappelhuidje.
Wat nog ontbreekt zijn de deurnaden en de handgrepen op de middenstijl van de deuren. En dan natuurlijk nog de teksten op de wanden. Wat nog niet helemaal voltooid is, is de detaillering van de onderzijde van de wagon. Dat volgt zo goed mogelijk nog in de komende tijd.
Na weer een weekend hard werken hebben we het eerste prototype (handmodel) op de rails. De decals zijn geprint met een Inktjet printer en zo goed mogelijk op kleur gebracht met de Photoshopper. Helaas zijn ze nog een fractie te lang. Het schilderen is niet overal even goed gelukt (voornamelijk door ongeduld) en de ramen kunnen verbeterd worden, maar vooruit, het is slechts de eerste poging in schaal N.
Doordat ik nu de bouw van een wagen eens een keer eigenhandig heb uitgeprobeerd, heb ik wel ervaren waar ik in de toekomst beter op moet letten. Vooral de bouw en schilder volgorde kan duidelijk verbeterd worden. Ook voor de bevestiging van de opbouw aan de carrosserie en, zoals al gemeld, de inbouw van de ramen heb ik verbeteringen ontdekt tijdens het bouwen. Nadere bestudering van het Bemo model heeft me ook een aantal verbeteringen voor de inbouw van de deuren en de opbouw van de wanden aan de hand gedaan.
Automatische productie
Vervolgens is de "automatische productie" met behulp van de Profiler ter hand genomen. De verbeteringen uit het handmatige model worden als eerste in de autocad tekeningen verwerkt. Het model is op meerdere plekken gewijzigd. Eén van de coupéramen is in overeenstemming met het grote voorbeeld vervangen door een toiletraam. Dat had ik bij de eerdere modellen over het hoofd gezien. Verder zijn de tweede en derde laag gewijzigd om het inzetten van de ramen te vereenvoudigen.
Na het eerste model en het omzetten in autocad een eerste plot gemaakt en die samengebouwd. Op dat moment toch weer eens kritisch naar mijn eigen werkzaamheden gekeken. Ik was namelijk niet helemaal tevreden. Om de een of andere reden is het model niet in de juiste verhouding getekend. Rekenfout of meetfout, wie zal het zeggen, maar dringende actie was nodig. Ik heb dus alle tekeningen opnieuw gemaakt en daar ook wat verdere detaillering in aangebracht. De deurpartijen van de zij-instap zijn gewijzigd en de ramen zijn in een betere verhouding getekend. Of dit op deze schaal plottend te realiseren valt is vraag twee, maar de raamkozijnen zijn in ieder geval op de tekening afgerond, zoals het in werkelijkheid ook het geval is.
De verbeteringen in de bewerking van het styreen, die ik elders heb aangegeven, breng ik nu ook in de praktijk. Inderdaad kan de afwerking van de modellen op deze manier nog verder verbeterd worden. Het resultaat van het rondvijlen van de hoeken en de deurposten is op de bijgaande foto's goed te zien. Wat nog verbetering behoeft, is het nabewerken met een zeer fijn schuurpapiertje. Hier moet ik binnenkort nog een hulpmiddel voor ontwikkelen. Mijn huidige sleutelvijlen en schuurmiddelen zijn daarvoor namelijk zichtbaar (op deze macro-opnames) te grof. Wellicht dat ook gronden voor het schilderen hierbij nog verbetering zou kunnen brengen.
De plots worden ook nu nog steeds uit drie lagen styreen vervaardigd. Styreen plaat van 0.5 mm dik. De ramen zijn een deel van de tweede laag en daar ben ik niet helemaal tevreden over. Dat moet wellicht anders kunnen. Zeker als je kijkt naar de latere Kato-modellen, dan wordt het daar (toegegeve niet geplot) veel slimmmer gedaan. Daar moet ik nog eens over na gaan denken. Inmiddels heb ik wel 4 van de middeninstaprijtuigen naar volle tevredenheid op de Albulabahn rondrijden, inclusief LED binnenverlichting.
3D printen
In 2016 heb ik in 123Design een ontwerp van de middeninstapwagen gemaakt en die na een aantal weken werken en verbeteren verzonden naar Shapeways. Na ontvangst begint de afwerking. Eerst proefpassen op het onderstel en dan ontvetten, gronden en schilderen. Het onderstel is zoals altijd van een voormalige Bromberg (Minitrix 15133), maar nu uitgerust met kortkoppelingen. De bedrading voor de binnenverlichting is al getrokken.
Vervolgens eerst maar eens op internet gezocht hoe je FUD het beste kan behandelen. Wat ik gevonden heb is, dat je het model eerst zeer goed moet ontvetten. De volgende stap in het advies is een primer en dan in dunne laagjes de uiteindelijke kleur. Met deze informatie gewapend ben ik naar de Wapstad gegaan en heb ook hen om advies gevraagd. Dit kwam zeer goed overeen en daarna hebben we met vereende krachten de juiste kleuren bij elkaar gezocht. Ik heb gekozen voor Vallejo Air primer in de kleur grijs (73.601). De body wordt Ferrari rood (71.085), het dak wordt oily steel (een metallic kleur, 70.865) en de strepen worden zilver (71.063). De harmonica's worden grijs groen (70.866). Ook nog een strip binnenverlichting aangeschaft en vervolgens gelijk aan de slag.
Het ontvetten heb ik gedaan door in een sopje met Dreft afwasmiddel het model met behulp van wattenstaafjes zeer goed te poetsen. Na het drogen het model met behulp van de airbrush in een laag grijze primer gezet. Een uurtje of twee drogen en vervolgens aan het afplakken met Tamiya tape begonnen. Toen alles afgeplakt was het Ferrari rood opgebracht met de airbrush. Na weer een paar uur drogen, de harmonica's met de hand geschilderd en de zilveren belijning aangebracht. Na het drogen van deze lagen alles weer afgeplakt om het dak te kunnen spuiten.
Vervolgens nog wat detail afwerking uitgevoerd. De verlichtingsdraden liepen teveel in het zicht. Ook de treeplank was te dik uitgevallen en het rijtuig had op de baan veel te veel rijweerstand en was niet vooruit te branden. Uiteindelijk heb ik dus het onderstel uitgewisseld met een andere Bromberg. Er zijn twee verschillende versies van de Bromberg geweest, wel allemaal met het zelfde artikelnummer. De vroegere versies hebben het draaistel met een schroef gemonteerd aan de onderplaat, deze lopen dus te zwaar als je er ook nog stroomafnemers op monteert. De latere versies hebben een draaistel op een asje wat door de bodemplaat heen gaat en met een borgring wordt vastgezet. Deze werken goed. Het nieuwe rijtuig rijdt nu dus vrolijk mee op de baan. Eerste 3D project mag als geslaagd beschouwd worden.
Verbeteringen die aan het geprinte model nog toegevoegd kunnen worden zijn het meeprinten van de treeplanken, bredere harmonica's, het meeprinten van de kopse deuren en een groef vrijhouden in het dak voor de verlichtingsstrip. Die wijzigingen zal ik eerst nog aanbrengen en mogelijk een tweede versie printen. Aangezien het 3D model is opgebouwd uit een aantal elementen, te weten de beide kopmodules, het lange middengedeelte, het lange dak en de luchtfilters zijn er nu dus talloze mogelijkheden om met dezelfde 3D elementen een aantal vormvarianten te laten printen. Met dat idee ga ik nog wel eens aan de slag.